2025 YILINDA YAPAY ZEKA YÖNETİMİ REHBERİ

Yapay zekâ yönetimi, yapay zekâya soru sormak değil. Basit soruya binlerce, milyonlarca basit yanıttan yalnız bir tanesini alıyoruz. Yapay zekâ yönetimini iyi yaptığımız zaman ortaya çıkan sonuç ihtiyaçlarımızı karşılıyor; işi yapan da, yani yapay zekâ modeli artık bir ajan oluyor.

Yıl olmuş 2025, hâlâ yapay zeka ile tanışmamış, işlerinde destek almak veya bilgi ihtiyacını karşılamak için yapay zekâya başvurmayan kullanıcılar var mı? Bu kullanıcılara basitçe yapay zekâ yönetimini anlatmaya çalıştık.

Yapay zekâ piyasasında rekabet son derece yüksek. Bilinen tüm modeller her gün kendini güncelliyor ve yeteneklerini arttırıyor. Üstelik bu gelişme öyle bir noktaya ulaştı ki, yapay zekâ üreticileri kendi ürünlerinden destek alarak yine kendi ürünlerini geliştiriyor. Gelinen noktada piyasaya yeni çıkan bir modelin geliştirilmesi sırasında başka modellerden destek alınmadığını garanti edebilir misiniz?

Kullanıcı bazında baktığımızda ise kendi işlerimizde destek almak için yapay zekâ modellerinin her gün gelişen yeteneklerine rağmen bazen arka arkaya sorular sorarak istediğimize yakın sonuca ulaşıp, son dokunuşları yine kendimiz yapmak zorunda kalıyoruz; hatta bazen aldığımız yanıtlar geniş bir daire etrafında dönüp en başa geliyor. Bence burada bir terslik veya farklı bir ifadeyle bir eksiklik var.

İnsan olmayan bir zekâ ile sohbet etmek farklı bir zevk verse de bir iş için destek alırken iyi bir plânla yaklaşmak önemli. Ne istediğimizi açık şekilde anlatmalı, neyi istemediğimizi anlaşılır şekilde ifade etmeliyiz. Arka arkaya sorduğumuz sorular zaman zaman yanıtları çıkmaza soktuğu için kısır döngüye giriyoruz. Bu yüzden kullanıcı bile olsak, önce yapay zekâ yönetimine dikkat etmeliyiz.

Her kullanıcının ilk yaklaşımı genel olarak ne istediğini söylemek oluyor. Sonrasında arka arkaya sorulan sorular çevresinde yanıtı istediğimiz şekilde almaya çalışıyoruz.

• 1. prompt – Ne istiyorum: Hedef.
• 2. prompt – Nasıl istiyorum: Hedef + özellik.
• 3. prompt – İnce ayarlar: Hedef + özellik + daha fazla özellik.
• 4. prompt – İnce ayarlara ince ayarlar: Hedef + özellik + daha fazla özellik + ilk özelliğe ters düşen özellik.
• 5. prompt – İnce ayarları geri al: Alternatif sonuç(lar) ve kafa karışıklığı.

Kimse alınmasın ama bu durum tıpkı ne istediğini kendisi de anlattıkça anlayan müşteri tipine benziyor.

Kullanıcı, herhangi bir konuda yapay zekâ yönetimine başlarken ne istediğini kendisi biraz analiz edip, ilk girişini bu analize göre şekillendirirse; süreç hem daha kısa sürer hem de daha az, muhtemelen tek prompt üzerinden daha net sonuçlar ortaya çıkar.

Hedefim şudur. Hedefe ulaşmak için böyle böyle yöntem kullanmak istiyorum.
Kurallar:

• Özellik 1
• Özellik 2
• Özellik 3

Dikkat edilecekler: Özellik 1 ve özellik 3 aynı anda eklenmeli, özellik 2 için sıralama önemli değil.
İstemediklerim: Özellik 2 kullanmak için opsiyonel olan ayrıntı 2.1 kesinlikle kullanılmamalı.

Çok basit bir örnek ile anlatalım ve tabiki ilk örnek model olarak ChatGPT ile sohbetimize başlayalım: Domates çorbası yapacağız!

ChatGPT ekranını açıp “Domates  çorbası tarifi ver” dediğimizde çıkan sonuç, kolay bir tahminle en basit tarifi alacağımız yönünde olacaktır.

Kremalı Domates Çorbası Tarifi 🍅✨

Malzemeler:

• 4 adet büyük domates (rendelenmiş)

• 1 yemek kaşığı tereyağı

• 1 yemek kaşığı un

• 1 su bardağı süt veya 1 çay bardağı krema

• 4 su bardağı su (isteğe bağlı olarak et suyu da kullanılabilir)

• Tuz, karabiber

• Üzeri için rendelenmiş kaşar peyniri (isteğe bağlı)

Yapılışı:

• Tereyağını bir tencerede eritip unu ekleyin ve unun kokusu çıkana kadar kavurun.

• Üzerine rendelenmiş domatesleri ekleyin ve birkaç dakika karıştırarak pişirin.

• Yavaş yavaş suyu ekleyin ve topaklanmaması için karıştırın.

• Çorbayı kısık ateşte kaynamaya bırakın ve ara ara karıştırın.

• Kaynadıktan sonra sütü veya kremayı ekleyin ve birkaç dakika daha kaynatın.

• Tuz ve karabiber ekleyerek tatlandırın.

• Pürüzsüz bir kıvam için blender ile çekebilirsiniz.

Sıcak servis yaparken üzerine rendelenmiş kaşar peyniri serpebilirsiniz. 🧀 Afiyet olsun! 😋

Gördüğümüz üzere, oldukça lezzetli ve hemen hemen bütün ayrıntılarıyla listelenmiş harika bir tarif ortaya çıktı. Aldığım yanıtı okurken iştahım kabardı demek istiyorum. Peki neden diyemiyorum?

İlk olarak krema istememiştim, bunu kendisi ekledi. Bunun yanında, tarifi bir arkadaşımdan almak istesem ya da bir şefe sorsam bana bir takım sorular sorarak daha da lezzetli bir tarif verebilirdi ya da çok daha farklı ihtiyaçlarımın olduğunu eklemem gerekirdi ama yapay zekâ yönetimine henüz giriş yapmamış bir kullanıcı olarak ya bu tarifin etrafında kıvranarak döneceğim ya da arka arkaya sorular sorarak sonucu sürekli güncelleyeceğim, belki de sonuç giderek daha tatsız bir yemeğe dönüşecek. Ne de olsa ChatGPT – kullanıcıların hoşuna gitmeyecek bir ifadeyle – muazzam kapsamlı bir bilgisayar programı ve verdiğimiz yetersiz verileri varsayılan olarak kabul edip kendisine göre en uygun olan yanıtı veriyor.

Bir de tam olarak kendimiz ne istediğimizi anlayalım ve promptu öyle yazalım:

Geniş bir aile toplantısı için 12 kişilik domates çorbası yapmak istiyorum. İhtiyaç duyduğum detaylar şöyle:

• Cherry domates kullanacağım.

• Taze kaşar eklediğimde tadı kayboluyor; eski kaşar kullansam olur mu? Bu durumda miktarı ne olmalı?

• Kıtır ekmek eklemek veya yanında servis etmek istiyorum. Ekmek tarifi de verir misin? Mümkünse ekşi mayalı ekmek olsun.

Kurallar:

• Gluten alerjim var. Un kullanacaksam tarifi glutensiz una göre düzenle.

• Renk vermesi için bir miktar salça eklemek istiyorum; miktar ne olmalı?

• Salça ekleyeceğim için tuz miktarını nasıl ayarlamalıyım?

• Ailemde laktoz alerjisi bulunan kişiler olabilir.

Dikkat edilecekler:

• Mutfağımda tartı veya hassas terazi yok. Malzeme miktarlarını çay kaşığı, tatlı kaşığı, çorba kaşığı ve lokanta su bardağı ile ölçerek tarif et.

• Mutlaka kaya tuzu olmalı; tarifi buna göre düzenle

İşte şimdi ne istediğini bilen ve açık açık tarif edebilen ama kendisi yapamadığı için bir ekip kullanan müşteri modeline döndük. Bence ChatGPT de bu durumdan memnun kalmıştır çünkü ilk tarifte kendisi de kaç kişilik çorba hazırladığını söylememişti. İlk tarif yalnızca bana mı yeter yoksa 2-3 öğün daha gider mi belli değil.

İkinci tarifte ise işin bütün ayrıntılarını verdik. Bütün derken, yine aklımıza geldiği veya hesaplayabildiğimiz kadarıyla verdik ayrıntıları ama sonuç çok daha kesin oldu. İlk tarifin 4 kişilik olduğunu varsayıp bütün malzemeleri 3 ile çarparak yeter miktarda çorbaya ulaşsak bile kıtır ekmeğimiz, gluten ve laktoz alerjilerimiz eksik kaldı, sormadığımız krema eklendi.

Verdiğimiz ayrıntılara göre ortaya çıkan sonuç ise ilk tarifle kıyaslanmaz:

Harika bir domates çorbası tarifi oluşturuyorum! 12 kişilik cherry domates çorbası için tüm detayları göz önüne alarak gluten ve laktoz alerjisine uygun bir tarif hazırladım.

Cherry Domates Çorbası (12 Kişilik)

Malzemeler:

• 1,5 kg cherry domates (yaklaşık 4 su bardağı)

• 3 yemek kaşığı zeytinyağı

• 1 büyük kuru soğan (ince doğranmış)

• 3 diş sarımsak (ezilmiş)

• 2 yemek kaşığı domates salçası

• 1,5 litre su (yaklaşık 6 su bardağı)

• 400 ml hindistan cevizi sütü veya laktozsuz süt (yaklaşık 2 su bardağı)

• 1 çay kaşığı karabiber

• 1 tatlı kaşığı kaya tuzu (damak zevkine göre artırılabilir)

• 1 tatlı kaşığı kekik

• 1 çay kaşığı kimyon

• 1 tatlı kaşığı toz kırmızı biber

• 1 defne yaprağı

Üzeri için:

• 100 gr eski kaşar (yaklaşık 1 su bardağı rendelenmiş)

Yapılışı:

• Cherry domatesleri ortadan ikiye kes.

• Bir tencerede zeytinyağını ısıt ve soğanları ekleyerek kısık ateşte kavur.

• Sarımsağı ekleyip 1-2 dakika daha kavur.

• Domatesleri ekleyip 10 dakika kadar yumuşayana kadar pişir.

• Salçayı ekleyip birkaç dakika kavur, ardından suyu ekle. Defne yaprağını koy ve kaynamaya bırak.

• Kaynadıktan sonra baharatları ve kaya tuzunu ekleyip 10-15 dakika pişir.

• Blenderdan geçirip pürüzsüz hale getir.

• Laktozsuz sütü veya hindistan cevizi sütünü ekleyip karıştır. 2-3 dakika daha kaynat.

• Servis ederken kaselere eski kaşar rendesi ekle.

Ekşi Mayalı Glutensiz Kıtır Ekmek

Malzemeler:

• 3 su bardağı glutensiz ekşi mayalı un karışımı

• 1 su bardağı ılık su

• 1 tatlı kaşığı kaya tuzu

• 1 yemek kaşığı zeytinyağı

• 1 tatlı kaşığı elma sirkesi

Yapılışı:

• Tüm malzemeleri karıştır ve yumuşak bir hamur elde et.

• Üzerini örtüp 2-3 saat mayalanmaya bırak.

• 200°C önceden ısıtılmış fırında 30-35 dakika pişir.

• Soğuyunca dilimleyip küçük parçalar halinde doğra.

• 180°C fırında 10 dakika daha pişirerek kıtırlaştır.

Böylece hem çorban hem de kıtır ekmeğin mükemmel olacak! 😋

Yapay zekâ yönetimi, yapay zekâya soru sormak değil. Basit soruya binlerce, milyonlarca basit yanıttan yalnız bir tanesini alıyoruz. Oysa kapsamlı işlerde ayrıntıları düzgün şekilde verirsek, yapay zekâ kullanımı basit soru – yanıt ilişkisinden çıkıp yapay zekâ yönetimi şekline dönüşüyor. 

• Öncelikle kendi amacımızı (hedefimizi) analiz etmeliyiz.
• Kullanacağımız yöntemi seçmeli ve tarif etmeliyiz.
• Ulaşmak istediğimiz sonuca ait ayrıntıları belirlemeliyiz.
• Koşulları sıralamalıyız. Bunların sonuçlarını listelemeliyiz.
• Kısıtlamaları sıralamalıyız.
• İstenmeyen ayrıntıları ve/veya özellikleri göstermeliyiz.

Yapay zekâ yönetimini iyi yaptığımız zaman ortaya çıkan sonuç ihtiyaçlarımızı karşılıyor; işi yapan da, yani yapay zekâ modeli artık bir ajan oluyor.

2025 yılında yapay zekâ modellerinin diğer yapay zekâ modellerini nasıl yönettiğini izlemek üzere hoşça kalın!